Công phá "bức tường" pháp đình quốc tế

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng làm việc với Chánh án ICJ tại Lâu đài Hòa bình. (Đại sứ Nguyễn Minh Chính ngồi chung cuộc bên phải) Nhớ lại thời điểm được cắt cử phụ trách Trưởng cơ quan đại diện ngoại giao Việt Nam tại Hà Lan, vị Phó Chủ nhiệm Ủy ban biên thuỳ nhà nước - Bộ Ngoại giao vẫn nguyên vẹn cảm xúc, thôi thúc và thách thức. Thủ đô hành chính La năng trọng điểm của luật pháp quốc tế, nơi đóng đô của hàng chục cơ cỗ áo phán quốc tế, trong đó có Tòa án công lý quốc tế (ICJ) thuộc liên hiệp quốc, Tòa trọng tài trực (PCA), Hội nghị La Hay về tư pháp quốc tế (HccH). Cha đẻ của luật quốc tế và luật biển chính là học giả người Hà Lan Hugo Grotius. Bản thân là người chuyên làm mướn tác biên giới cương vực, dùng nhiều kiến thức về luật, ông Chính đã có dịp thăm các cơ hòm phán quốc tế, làm việc với nhiều chuyên gia pháp luật quốc tế. Và ông nhận thấy, chừng như vẫn có một khoảng cách vô hình giữa Việt Nam với các cơ hòm phán quốc tế… Xây dựng quan hệ làm nền móng Vậy là, ông hiểu rằng sứ mạng của Đại sứ không chỉ tăng cường quan hệ hợp tác hữu nghị giữa Việt Nam và Hà Lan mà còn vắt xúc tiến, thúc đẩy quan hệ giữa Việt Nam với các cơ săng phán quốc tế… "Trong việc giải quyết các vấn đề biên thuỳ cương vực cũng như giải quyết tranh chấp kinh tế thương nghiệp thời kỳ hội nhập quốc tế, chúng ta phải nắm luật chơi chung của thế giới. Trong quan hệ quốc tế không tránh khỏi mâu thuẫn và chúng ta phải giải quyết bằng các biện pháp hòa bình, kể cả ưng chuẩn các cơ quan tài phán quốc tế", ông nói. Trên tinh thần đó, khi bắt đầu nhiệm kỳ Đại sứ từ tháng 6/2010, ông Chính đã chủ động liên can xúc tiếp với các cơ áo quan phán quốc tế. Nhà ngoại giao Việt Nam đã đến chào, bàn bạc các vấn đề pháp lý quốc tế với Chánh án ICJ, Tổng Thư ký PCA, Tổng Thư ký HccH… Sự am tường về luật pháp cộng với cách tiếp cận thực bụng đã giúp ông từng bước giành được thiện cảm của phía bạn. Sự phát triển quan hệ này cũng hiệp với chính sách của các Tòa là mong muốn có nhiều nước châu Á hơn, trong đó có Việt Nam, quan hoài và sử dụng các cơ chế tài phán quốc tế để giải quyết một cách hòa bình, hiệu quả các tranh chấp quốc tế mà họ là một bên có can hệ. Các tòa ICJ, PCA, theo yêu cầu của ông Chính, tỏ ra sẵn sàng viện trợ Việt Nam trong việc cung cấp tài liệu, các án lệ có liên hệ, đào tạo cán bộ. Ví dụ, ICJ đã cung cấp toàn bộ các án lệ giải quyết tranh chấp biển đảo trên thế giới cho Việt Nam, giới thiệu và sẵn sàng tạo điều kiện cho Việt Nam đào tạo cán bộ tại tòa theo các phương thức như thực tập 2 năm ở Tòa theo chương trình đào tạo của liên hiệp quốc, thực tập dưới sự KIA New Carens 2011 AT chỉ dẫn của thẩm phán của ICJ với hạn vận 9 tháng, đào tạo ngắn hạn tại Ban thư ký Tòa… Sau hơn một năm ở xứ sở hoa tulip, Đại sứ Chính đã vinh dự được đón Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng sang thăm Hà Lan (tháng 9/2011) và lần trước tiên, lãnh đạo cao nhất của Chính phủ Việt Nam đến thăm ICJ, PCA và gặp các nhà lãnh đạo của các Tòa này tại Lâu đài Hòa bình nức tiếng, trụ sở của vô thượng pháp đình quốc tế. Lãnh đạo của các Tòa đã đánh giá cao thiện chí của Việt Nam trong việc đề cao công lý và thứ tự pháp luật quốc tế, giải quyết các tranh chấp quốc tế bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở pháp luật quốc tế. Những dấu ấn "lần trước nhất" Là cơ thùng phán quốc tế trước hết trên thế giới (thành lập năm 1899), PCA là nơi đề cử nhân sự tham gia làm thành viên của Ủy ban luật pháp quốc tế của Liên hợp quốc cũng như làm thẩm phán của ICJ. Khác với ICJ, để trở thành thành viên của PCA, Việt Nam cần phải xem xét và dự các Công ước 1899 và 1907 về giải quyết hòa bình các tranh chấp quốc tế. Đại sứ Chính đã thế góp phần xúc tiến tiến trình này và năm 2011, Việt Nam đã chính thức trở thành thành viên của PCA và có một ghế trong Hội đồng hành chính của PCA. Hay nói cách khác, lần trước hết tại Lâu đài Hòa bình, hội sở của ICJ và PCA, đã xuất hiện chiếc ghế có quốc huy Việt Nam. Đây là tượng trưng của niềm tự hào của các nhà nước trong lĩnh vực pháp luật quốc tế. Năm 2012, Đại sứ Chính đã được Chính phủ Việt Nam cử làm Đại diện trực trước tiên của Việt click here Nam tại PCA. Tiếp đó, lần trước nhất Việt Nam đã đăng ký danh sách bốn trọng tài viên của Việt Nam vào danh sách các trọng tài viên của PCA với tư cách là thành viên của Tòa. Cũng trong thời gian nhiệm kỳ, Đại sứ Chính đã góp phần xúc tiến, chứng kiến việc Việt Nam chính thức là thành viên của HccH - được ví như "WTO" trong lĩnh vực tư pháp quốc tế bởi tính phổ cập của Hội nghị và sự tủ của 38 Công ước La Hay. Đại sứ Chính cũng đã thay mặt Việt Nam ký Công ước La Hay trước hết mà Việt Nam tham gia là Công ước 1993 về Bảo vệ trẻ mỏ và hiệp tác về các vấn đề con nuôi liên nhà nước. Việc Việt Nam tham dự Công ước này được các nước đánh giá cao, nhất là sau những lo ngại vào cuối thập niên 2000 về quá trình cho nhận con nuôi liên nhà nước tại Việt Nam, đã dẫn đến việc tạm ngừng việc cho nhận con nuôi trong quan hệ với một số quốc gia như Ireland, Mỹ, Pháp... "Sau đó, Quốc hội Việt Nam đã ưng chuẩn Luật Con nuôi mới, hạp với tinh thần của Công ước đó", ông Chính cho biết. Còn một dấu ấn khác mà Đại sứ Chính rất tâm đầu ý hợp, đó là việc xây dựng được quan hệ hiệp tác tư pháp giữa các tổ chức hành nghề trạng sư của hai nước. Năm 2012, Công ty Luật TNHH Đào và Đồng nghiệp (D&B) và Công ty Luật Kneppelhout & Korthals N.V (K&K) lần trước tiên ký Thỏa thuận cộng tác và tháng 6 vừa qua, trước sự chứng kiến của Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte và Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải, hai bên đã ký Thỏa thuận Tăng đọc thêm cường cộng tác và bàn bạc. Theo ông Chính, mô hình này tạo điều kiện cho trạng sư của mỗi bên có được thông tin về thủ tục pháp lý cần thiết và hiểu biết luật pháp của mỗi nước, từ đó sẽ chủ động hơn trong việc tham mưu, cung cấp dịch vụ pháp lý cho cá nhân chủ nghĩa, tổ chức khi cấp thiết. "Nhiều công ty Hà Lan sang Việt Nam thấy có đối tác tương trợ về mặt pháp lý cũng cảm thấy yên tâm hơn và trái lại", ông Chính nói. Nếu tính đến thực tại Hà Lan là đối tác thương nghiệp hàng đầu của châu Âu với Việt Nam và là nhà đầu tư châu Âu lớn nhất của Việt Nam thì việc hiệp tác chém về pháp lý càng có ý nghĩa... *** Với nhiều cái "lần trước tiên" mang tên pháp lý như vậy, ông Chính vẫn cho rằng đó mới chỉ là khởi đầu của quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng của Việt Nam, nhất là về mặt luật pháp quốc tế. Giờ trở lại với công tác biên giới lãnh thổ mà ông đã gắn bó hơn 30 năm qua, ông vẫn còn đó những trăn trở… Chặng đường hội nhập về pháp luật quốc tế sẽ còn đấu với việc Việt Nam tham gia tích cực vào hoạt động của các tổ chức pháp lý khác như Tòa án quốc tế về Luật Biển ở Hamburg (Đức); coi xét, nhập các công ước như Công ước La Hay 1961 về miễn hợp pháp hóa giấy tờ công hay việc quan hoài đào tạo cán bộ trẻ và tính xa hơn, cử người tham gia làm nhân viên (và thẩm phán) trong các cơ áo quan phán quốc tế. Còn rất nhiều việc phải làm để dự sân chơi chung với mục tiêu cao nhất là bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước và công dân Việt Nam, xúc tiến quan hệ và hiệp tác quốc tế, giải quyết các tranh chấp quốc tế bằng biện pháp hòa bình, ăn nhập với pháp luật quốc tế… Đại sứ Huỳnh Minh Chính tốt nghiệp ngành Hải dương học, Đại học Đại học Khí tượng Thủy văn Odessa (Liên Xô) năm 1978. Sau ba năm làm việc tại Viện Nghiên cứu biển Nha Trang, thổ thần tác tại Ban biên thuỳ của Hội đồng Bộ trưởng, nay là Ủy ban biên giới nhà nước - Bộ Ngoại giao. Ông tốt nghiệp cử nhân và thạc sỹ luật tại Đại học quốc gia Hà Nội, Là Tổ trưởng Tổ Biên tập của Luật Biển Việt Nam từ 1998-2010. Hạnh Diễm